Tradycje wielkanocne w Polsce

Święta Wielkanocne obfitują w tradycje i zwyczaje ludowe, 

z których część jest wciąż żywo kultywowana, 

a część coraz bardziej zanika.

 

1.Święcenie pokarmów 

 

Dawniej święcono wszystkie pokarmy, które miały zostać spożyte w 

czasie wielkanocnego śniadania! Zwyczaj święcenia pokarmów w 

Wielką Sobotę uchował się, aż po dziś dzień. Ma on korzenie 

pogańskie, ale został uświęcony przez Kościół. Dzisiaj święcimy w 

Kościele tylko symboliczne pokarmy, które mieszczą się w 

niewielkim, zazwyczaj wiklinowym koszyku. Zawartość takiej 

święconki może być też różna, w zależności od danego regionu. Nie

 może jednak zabraknąć: jajek, chleba, kiełbasy lub wędlin, soli, 

baranka (z masła lub cukru), chrzanu oraz kawałka domowego ciasta

 

2.Malowanie jajek 

 

Kraszanki – występują w północnej części Polski, zwane 

malowankami i byczkami. Nazwa pochodzi od słówka „krasić”, 

czyli „barwić”, bo kraszanki to jajka gotowane w barwnym wywarze

 – dawniej uzyskiwanym tylko z naturalnych składników, takich jak 

łupiny cebuli, kora dębu, łupiny włoskiego orzecha, sok z buraka czy pędy młodego żyta. Często wydrapuje się na nich przeróżne wzory.

Nalepianki – popularne w Krakowskiem i Łowickiem, to jaja zdobione kolorowymi wycinankami z papieru. 

Oklejanki – spotykane w części mazowieckiej, to wydmuszki oklejone rdzeniem sitowia i kolorową włóczką, co tworzy piękne ornamenty.

3.Zwyczaje ludowe. Wielkanocne„ wieszanie Judasza”

Wielkanocny zwyczaj „wieszania Judasza” ma swoje korzenie w pogańskim topieniu Marzanny – kukły wykonanej ze słomy, przyozdobionej wstążkami i ubranej w różne skrawki materiału, którą w rytualny sposób topiono (lub palono), by przywołać wiosnę i pożegnać zimę. Wieszanie Judasza nawiązuje do chrześcijańskiej historii i ma w symboliczny sposób wymierzać sprawiedliwość zdrajcy – Judaszowi. Ten dawny zwyczaj zachował się jeszcze na Podkarpaciu. Podobnie jak w przypadku Marzanny, robiono ze słomy kukłę i odziewano ją w obdarte ubrania. Początkowo kukłę wieszano na wieży kościoła, a później na drzewie lub słupie. Strącano ją, włóczono po wsi, okładano kijami, a na końcu podpalano i wrzucano do stawu lub rzeki.

4.Poniedziałek Wielkanocny 

 

Poniedziałek Wielkanocny kojarzy nam się przede wszystkim z oblewaniem wodą innych osób. Zwyczaj wiąże się z dawnymi praktykami pogańskimi, gdzie ma symbolizować oczyszczenie z zimowego brudu i budzenie się przyrody na wiosnę. Dawniej wierzono, że im mocniej została oblana panna, tym ma ona większe szanse na rychłe zamążpójście. Dzisiaj znany jako śmigus-dyngus, a dawniej były to dwa odrębne zwyczaje. Śmigusem zwano symboliczne smaganie witkami wierzbowymi po nogach i oblewanie zimną wodą, co miało związek z wiosennych oczyszczeniem. Dyngus z kolei polegał na wykupieniu się od oblewania wodą. Gdy panna nie chciała być ani smagana gałązkami, ani oblewana, mogła wykupić się przez podarek tradycyjnej pisanki lub innego przysmaku ze świątecznego stołu.